महिला मुक्ति र समाजबाद

टंक खडका/पोर्चुगल

कुनै पनि धर्म ग्रन्थले हामीलाई बैचारीक सिद्दान्तबारे केहि बताउदैन र मुक्ति पनि पाइदैन त्यसैले मार्क्सवादी चेतनाले दिमागलाई सश्स्त्रीकरण गरेर वर्ग संघर्षबाट मुक्ति संभब छ। समाजबाद लागु भएका देशहरुमा सिद्दान्त र ब्यबहारमा महिला मुक्ति भएको थियो यद्दपि पितृसत्ता र पुजीबादी नारीबादीहरुले आलोचना गरे पनि कुन देशमा समाजबाद आउदा महिला मुक्ति भएन चर्चा गरौ ।
समाजबाद मात्रै यस्तो सिद्दान्त हो जसले महिलाहरुलाई पुरुष समानको अधिकारको घोषणा गरेको छ । मार्क्स लेनिन र माओले भनेका छन् महिला र पुरुषमा लैंगिक अन्तर बाहेक अरु कुनै पनि भिन्नता छैन ।श्रम , बुद्दि , क्षमता , चेतना समान छ । सत्ता र सम्पतिमा बराबर स्वामित्वको बहस चलाए । उनीहरुले नै असमान बिबेद र शोषणको अन्त्य गरे । महिलाहरुलाई पुरुष सरह बैचारिक , राजनैतिक , आर्थिक भूमिकामा पुरुष सरह अवसर प्रदान गरे ।

महिला भनेको दासयुग देखि आजको उत्तर साम्राज्यबादी युगसम्म दोहोरो शोषणमा बाँचेको मानव जाति हो र उत्पिडीत छ । महिलाले दुई खालका उत्पीडन सहनु परेको छ एउटा पुरुष आधिपत्य अर्को राज्य सत्ताबाट । यी खालका उत्पीडनबाट मुक्ति पाउन हरेक महिलाले मालेमाबाद पढ्न जरुरी छ र पढौ पनि ।

सच्चा समाजबादी कम्युनिष्ट नै हुन् महिलालाई बजारमा किनबेच गर्ने पुजीबादी बस्तुबाट मुक्त गरी मानव समाजमा अभिन्न अंगका रुपमा रुपान्तरण गर्न चाहने । समाजवादले नै एउटा नयाँ कम्युनिष्ट संस्कार भएको नयाँ पुरुष पिंढीको रुपान्तरण गर्छ र गरेको थियो।आफ्नो जीवनकालभरी कहिल्यै पनि कुनै महिलाको देहलाई पैसा तिरेर उपभोग नगरोस , एउटा महिलाले सच्चा प्रेमबाहेक अरु कुनै पनि कारणले परपुरुषहरुका सामु आत्म-समर्पण गर्न विवश नहुन यी र यस्तै बिषयमा खै पुजिबादीहरुले कलम र बहस चलाएको ?

सोभियत संघ/रशिया

महिलाहरुको सहभागिता बिना समाजबाद असम्भब छ -लेनिन
यो भनाइको मर्म र सान्दर्भिकता आज पनि महत्वपुर्ण छ किनकि संघर्षबाट मुक्ति पाउन अधिकार र मुक्ति मागेर पाइदैन। संघर्ष , बलिदानबाट मुक्ति प्राप्त हुन्छ भन्दै संघर्ष गर्न सिकायो।समाजबादी ब्यबस्थामा महिला मुक्ति हुन्छ । समानता स्वतन्त्रता र जीवनयापनमा परिवर्तन नै भयो।पितृ सत्ता र पुजिबादको दोहोरो उत्पीडनमा परेका महिलाहरुलाई समाजबाद आउनासाथ मुक्ति दिलायो।समाजवादले पितृ सत्ता र पुजिबाद ढाल्यो।
महिला मुक्तिको ग्यारेन्टी गर्यो। बिशेष गरी सन् १९१७ मा दुई वटा आदेश जारी गरेर – परिवार र बाल बच्च्चामाथि पुरुषको अधीनता अबैध घोषणा गर्यो,
महिलालाई आर्थिक र सामाजिक स्वत्रन्ताको पूर्ण अधिकार प्रदान भयो ।स्वतन्त्र बिबाह , पारपाचुके र गर्भपतन जस्ता कानुन बनेर लागु भए
लगायतका महिला मुक्तिको व्याबहारिक तथ्य हुँदा-हुँदै पनि केहि आलोचकहरुको आलोचना यसप्रकार छ –
-क्रान्तिपछि आयमुलक काममा दौडधुप गर्नुपर्ने ।

चीन
कानुनत महिला र पुरुष समान अधिकारको कुरा छ। कामरेड माओको नेतृत्वमा नया जनबादी क्रान्ती र सांस्कृतिक क्रान्तीको कालाखंडमा महिला मुक्ती ब्यबहारत् भएको थियो । चीनमा माओबाद नै महिला मुक्तिको बाहक बनेको थियो । अहिलेको चीन जहाँ छ महिला स्वतन्त्राको र मुक्तिको हिसाबले माओ र समाजवादको देन हो ।
महिलाको आधा आकाशमुनि पकड छ -माओ
सन् १९६६ देखि १९७६ सम्म सांस्कृतिक क्रान्तीको कालखण्डमा कसले भन्नसक्छ महिला मुक्ति भएन भनेर यद्दपी पछि आएका उत्तराधिकारीहरू समाजबादी थिएनन् र महिलामुक्ति पनी प्राप्तिबाट गुम्दै गयो।यसै सन्दर्भमा नेपालमा कम्युनिष्टहरुको दुई तिहाईको सरकार हुँदा समेत महिला मुक्ति खै ?
बि स २०५२ सालमा महिला मुक्तिको सपना देखाई १० बर्षे जनयुद्दको उदघोष भयो। केहि थान महिलाहरु रास्ट्रपति , प्रधान न्यायाधिश, सभामुख ,मंत्री ,सांसद बने। जनयुद्दको मुक्ति र संघर्षको यात्रामा यद्दपि हालका उच्च ओहोदामा पुग्ने महिला हिजो माओबादी जनयुद्दमा थिएनन् ।
नेपालमा ७० बर्षको ईतिहास हेर्दा आन्दोलन,सत्ता,प्रतिपक्षमा कम्युनिष्ट छन् तर महिला मुक्ति किन हुन् सकेन ?नेपालमा महिला मुक्तिका लागि युद्द हुँदा नेकपा एमाले नामको एउटा संशोधन्बादी पार्टी प्रतिपक्षमा थियो।उसका केहि थान महिला सांसद र मंत्री पनि थिए तर शाही सेनाको दमनमा कुनै बिरोध जनाउन सकेन । बिडम्बना भनौ ।

बिष्णु बराल, सबिता भण्डारी ,जस्ता थुप्रै नारी दाइजोको पासोमा झुण्डीन्छन। सुजिता ठाकुरको लाश सेफ्टी ट्यांकीमा भेटिन्छ। जंगलमा सुरक्षित हुने राउटे नारी समाजबाद उन्मुख संबिधान भएको देश नेपालमा किन सहरिया युवाबाट यौन हिँसा भोग्न विवश छिन ?
देशभित्र हरक्षण-क्षणमा असुरक्षित महशुस गरी आय-आर्जन संगै शान्तिको बसाइ रोज्ने ४० बर्ष मुनिका महिलालाई अध्यागमनले वडाको अनुमति लिनुपर्ने माग गर्छ तर बलात्कारीको लिङ्ग छेदन गर्ने कानुनको माग किन गर्न सक्दैन ? जो कम्युनिष्ट थिए महिला मुक्तिको दर्शन पढाउथे। संसदको सभामुख बन्छन। यौन हिंसाका आरोपी बन्न पुग्छन । जेल जान्छन र कम्युनिष्ट आदर्श , नैतिकता जोगाउन सक्दैनन ।
हो सत्य कम्युनिष्ट बर्ग र क्रान्ती मुक्ति संघर्षमा निष्ठावान हुन्छन , सच्चा कम्युनिष्ट को हो ? चिन्ने कोशिश गरौ। कम्युनिष्ट र समाजवादले महिला मुक्ति दिन सकेन भनेर भ्रमित नहौ, नगरौ।